Komponenty i systemy HYDAC zapewniające maksymalną ochronę przed wybuchem

Od ATEX przez IECEx po NEC – produkty do stosowania w strefach zagrożenia wybuchem

UE wydała dwie zharmonizowane dyrektywy dla Europy odnoszące się do zdrowia i bezpieczeństwa.

Wymagania dla maszyn i sprzętu

Dyrektywa 2014/34/UE Parlamentu Europejskiego w sprawie harmonizacji ustawodawstwa państw członkowskich odnoszącego się do urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w strefach zagrożonych wybuchem. Określa ona zasady stosowania sprzętu elektrycznego i nieelektrycznego w strefach zagrożonych wybuchem. Jest skierowana głównie do producentów urządzeń i komponentów przeznaczonych do stosowania w strefach zagrożenia wybuchem. Zastąpiła ona pierwszą dyrektywę ATEX 94/9/WE. Od 20 kwietnia 2016 roku wszystkie nowe produkty wprowadzone na rynek muszą posiadać certyfikat zgodnie z nową dyrektywą 2014/34/UE. Wszystkie certyfikaty w ramach dyrektywy 94/9/WE pozostaną jednak ważne.

Wymagania mające zastosowanie dla konstruktora/operatora systemu

Dyrektywa 99/92/WE (ATEX 153) definiuje minimalne wymagania dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa na stanowiskach pracy w odniesieniu do warunków roboczych oraz obsługi produktów i materiałów w strefach zagrożonych wybuchem. Dyrektywa dzieli stanowisko pracy na strefy i definiuje kryteria klasyfikacji produktów w tych obszarach.

Transpozycja do prawa krajowego

Dyrektywy zostały transponowane do prawa krajowego w krajach Unii Europejskiej. W Niemczech Dyrektywa 2014/34/WE została przyjęta jako „rozporządzenie 11 odnoszące się do ustawy o bezpieczeństwie produktu”, znane również jako rozporządzenie o ochronie przeciwwybuchowej (ExVO). Dyrektywa 99/92/WE została transponowana z niemieckim rozporządzeniem w sprawie bezpieczeństwa przemysłowego (BetrSichV) oraz niemieckim rozporządzeniem w sprawie substancji niebezpiecznych (GefStoffV).

Komisja IEC publikuje globalnie ujednolicone normy dotyczące technologii elektrycznych i elektronicznych. Komisje techniczne opracowują normy dla różnych obszarów specjalizacji. Aby zapewnić harmonizację, normy publikowane przez IEC są zazwyczaj wprowadzane do norm krajowych i europejskich bez większych zmian. Publikacje IEC dotyczące ochrony przeciwwybuchowej urządzeń i systemów elektrycznych są opracowywane przez komisję techniczną TC31. W ramach programu certyfikacji IECEx tworzy globalne ramy niezależnej kontroli i certyfikacji urządzeń oraz usług powiązanych z ochroną przed wybuchem.
Tak jak w przypadku ATEX, IECEx dzieli zagrożone obszary na strefy na podstawie częstotliwości i czasu trwania zagrożenia.

W Stanach Zjednoczonych zastosowanie urządzeń elektrycznych w strefach zagrożonych wybuchem regulują przepisy National Electrical Code (NEC).

Inaczej niż w przypadku regulacji w Europie oraz programu IECEx, NEC 500-504 dzieli strefy zagrożenia wybuchem na trzy klasy (od I do III dla gazów, pyłów i włókien) oraz dwie grupy dla częstotliwości i czasu obecności tych substancji. W 1996 roku w NEC 505–506 wprowadzono model strefowy podobny do programu międzynarodowego, równolegle do modelu klasowego.
Sprzęt przeznaczony do stosowania w górnictwie jest certyfikowany zgodnie z przepisami Mine Safety and Health Administration (MSHA).

W Kanadzie atesty wydawane są zgodnie z kanadyjską normą Canadian Electrical Code (CEC 18). Klasyfikacja tych obszarów opierała się wcześniej na modelu grupowym, tak jak w Stanach Zjednoczonych. Od ostatniej modyfikacji CEC w 2015 roku do nowych systemów i konstrukcji stosowany jest wyłącznie model strefowy, podobnie do IECEx. Stary sprzęt zgodny z modelem grupowym może być nadal użytkowany zgodnie z poprzednimi regulacjami (załącznik J18). Prowincje kanadyjskie samodzielnie podejmują decyzje o wdrożeniu CEC. Czasami dołączane są załączniki.

Obecnie obowiązującym w Brazylii zbiorem przepisów jest dyrektywa Inmetro 179/2010. W jej ramach dopuszcza się certyfikaty zgodnie z programem IECEx, ale inaczej niż w przypadku certyfikatów IECEx zachowują one ważność tylko przez trzy lata. Inne certyfikaty takie jak ATEX są akceptowane tylko wtedy, gdy są zharmonizowane z normami IEC 60079.

Rosja utworzyła Eurazjatycką Unię Celną (EACU) jako sojusz gospodarczy z Białorusią, Kazachstanem, Armenią i Kirgistanem. Skutkiem tego są jednolite przepisy wdrażane w tych krajach. Ochrona przed wybuchem została uregulowana w dyrektywie TR-CU 012/2011. Certyfikaty EAC są wydawane dla dostaw jednorazowych lub na okres 1, 3 lub do 5 lat. Certyfikaty ATEX lub IECEx są uznawane jako podstawa dla certyfikacji EAC.

Osprzęt elektryczny w strefach zagrożenia wybuchem musi mieć atest organizacji PESO – Organizacja ds. Bezpieczeństwa Produktów Naftowych i Wybuchowych. W kwestii dopuszczenia sprzętu przepisy indyjskie rozróżniają między urządzeniami produkowanymi w kraju a urządzeniami importowanymi. W przypadku urządzeń indyjskich obowiązują tylko normy krajowe, które częściowo powstały na bazie starszych wersji norm IEC i EN. W przypadku urządzeń importowanych wymagane są certyfikaty IECEx lub ATEX zgodne z najnowszymi normami. Atesty są przyznawane tylko przez CCoE – głównego kontrolera materiałów wybuchowych za pośrednictwem akredytowanego laboratorium badawczego w Indiach. Raporty z badań wydane przez laboratoria inne niż indyjskie są uwzględniane w obowiązkowych kontrolach. Dyrekcja Generalna ds. Bezpieczeństwa Górniczego (DGMS) odpowiada za produkty stosowane w górnictwie.

Certyfikacja w Chinach przebiega podobnie, jak w programie IECEx. Oparta jest na normach IEC i EN, które zostały przyjęte lub zmodyfikowane. Certyfikaty ATEX lub IECEx mogą być stosowane jako podstawa dla certyfikacji chińskiej. Certyfikaty NEPSI muszą być odnawiane co pięć lat.

W Korei certyfikacja jest również przebiega analogicznie do programu IECEx. Przepisy koreańskie są oparte na normach IEC i EN, które zostały przyjęte bez zmian lub zmodyfikowane. Certyfikaty ATEX lub IECEx, które zostały już wydane, mogą stanowić podstawę certyfikacji, mimo że trzeba wziąć pod uwagę dodatkowe przepisy krajowe.

W Japonii sprzęt elektryczny wykorzystywany w zastosowaniach wymagających ochrony przeciwwybuchowej musi posiadać certyfikat TIIS – Instytutu Technicznego ds. Bezpieczeństwa Przemysłowego. Normy dla różnych typów ochrony przed zapłonem są przede wszystkim oparte na standardach serii IEC 60079. Starsze wersje tych norm zostały w niektórych przypadkach zharmonizowane, a następnie uzupełnione o poprawki i odstępstwa. Certyfikaty TIIS są ważne przez 3 lata, po upływie których należy je odnowić lub przedłużyć. Normy mają zastosowanie tylko do urządzeń przeznaczonych do użytkowania w strefach, w których istnieje ryzyko występowania gazu lub pyłu. Urządzenia grupy I (górnictwo) nie podlegają programowi TIIS i nie odgrywają istotnej roli ekonomicznej, ponieważ w Japonii jest tylko jedna komercyjna kopalnia węgla.

Australia i Nowa Zelandia przyjęły program IECEx do swoich przepisów krajowych. Oznacza to, że produkty z certyfikatem IECEx mogą być używane bez dodatkowych wymogów. Wyjątkiem jest stan Queensland. W niektórych przypadkach wciąż stosuje się lokalne zasady dopuszczania produktów. Biuro administracyjne programu IECEx znajduje się w Australii.